De Belangrijke Rol van Speeksel in Mondgezondheid

Speeksel is een doorzichtige, enigszins stroperige vloeistof welke uitgescheiden wordt door drie paren grotere speekselklieren en honderden kleine klieren verspreid over het mondslijmvlies. De normale gemiddelde dagelijkse speekselproductie ligt tussen de 500 ml en 1500 ml per dag. De 3 paar grote speekselklieren zijn de oorspeekselklier (glandula parotis), de speekselklier onder de onderkaak (glandula submandibularis) en onder de tong bevinden zich nog 2 speekselklieren (glandula sublingualis). Speeksel heeft vele belangrijke functies, zoals smering bij kauwen, slikken en bij spreken, bevochtiging en reiniging van het mondslijmvlies, bescherming tegen tanderosie door buffering van zuren, bescherming tegen tandbederf door herstel van beschadigd tandglazuur, bescherming tegen infecties door antimicrobiële eiwitten. Een verstoring van de samenstelling van het speeksel kan diverse problemen veroorzaken die verder gaan dan de mond. Droge mond wordt ook wel xerostomie genoemd. Een gebrek aan enzymen en verstoring van de mondflora (bacteriën) kan spijsvertering en darmproblemen geven. Naast de samenstelling van het speeksel is ook de manier van eten belangrijk. Hoe eet je? Eet je gehaast of rustig, kauw je bewust of zijn er misschien problemen met kauwen? Problemen door verstoorde balans van het speeksel kunnen leiden tot snellere ontwikkeling van gaatjes (tandbederf), grotere kans op ontstoken, bloedend tandvlees (gingivitis & parodontitis), snellere ophoping van tandplak en voedselresten, gescheurde mondhoeken, grotere kans op schimmelinfecties (candidose), etc. Mogelijke oorzaken van speekselproblemen zijn onder andere mondademhaling, bijwerking medicatie, bestraling, operaties of verwondingen van het hoofd- halsgebied, overmatig alcoholgebruik, roken, cannabis of koffie, uitdroging ten gevolge van hoge koorts, chronische stress. Soms zijn de klachten zodanig dat verder onderzoek gewenst is, bijvoorbeeld door speekselonderzoek waarbij de hoeveelheid en samenstelling van het speeksel bepaald wordt. Bij droge mondklachten is het ook zinvol om de hoeveelheid en samenstelling van het speeksel te meten bij het Nederlands Speekselcentrum. Maak tijdig een afspraak bij een specialist om eventuele speekselproblemen te onderzoeken en te behandelen.